Podniósł rangę kultury cygańskiej do kultury wysokiej. To nie było łatwe. O trudnym dzieciństwie, twórczości, o tym, jak doczekać tylu lat twórczości – rozmawiamy z Edwardem Dębickim. Prezes Stowarzyszenia Twórców i Przyjaciół Kultury Cygańskiej im. Bronisławy Wajs-Papuszy. Kompozytor, aranżer, wirtuoz-akordeonista, poeta, autor książek. Od 1955 r. kieruje cygańskim zespołem artystycznym „Terno”. Skomponował ok. 200 utworów inspirowanych folklorem cygańskim. Jak pisał twórca w utworze “Idź swoją drogą” – “Tyle stron ma świat, a droga wiecznie trwa… ” Było wzruszająco…
Twórczość, która trwa
Edward Dębicki zawsze ma przy sobie coś, na co może nanieść swoje pomysły, bo jak twierdzi, „życie to ciągła twórczość”. Nawet podczas urlopu, zawsze ma czas na pisanie i komponowanie. Zamiłowanie do twórczości jest dla niego nie tylko formą twórczości, ale także udostępniania czegoś wartościowego dla kolejnych pokoleń. „Aby mieli dostęp do prawdziwych cygańskich słów” . To nie tylko muzyka, ale także wspomnienia z młodości i doświadczenia życiowego, które mają być zachowane.
Festiwal Muzyki Cygańskiej – trwała tradycja
Dębicki jest także twórcą Festiwalu Muzyki Cygańskiej w Gorzowie, który od ponad 30 lat przyciąga artystów z całego świata. Festiwal, który powstał z zachowania i promowania kultury romskiej, jest miejscem, gdzie profesjonalni muzycy cygańscy mają żywy kontakt z publicznością. Pan Edward wspomniał, że kiedy zaczynał, brakowało środków i wsparcia, a dziś jest to jedno z najważniejszych wydarzeń kulturalnych w regionie. Co więcej, artyści przyjeżdżający na festiwal z różnych zakątków świata traktują go jako wielkie wydarzenie, a wspólne granie. Śpiewanie do rana przy ognisku stało się integralną częścią wydarzenia.
Zachowaj pamięć o przeszłości i szacunku dla kultury
Kultura cygańska, z jej dziedzictwa, tradycji i muzyki, jest dla Edwarda Dębickiego nie tylko twórczością, ale także życiowej misją. W swoich książkach i utworach muzycznych stara się zawrzeć pamięć o przeszłości swoich przodków. Pisze o Cyganach, którzy przeżyli trudne czasy i mimo przeciwności losu, przetrwali, odkryli swoje tradycje. Dębicki jest znany w Polsce i zagranicą, bo uważa, że najważniejsze w historii Cyganów są wspólne wartości. Twórca nigdy nie zapomina o korzeniach.
Edward Dębicki to poeta i kompozytor cygański, muzyk, założyciel zespołu Terno. Organizator Międzynarodowych Spotkań Zespołów Cygańskich Romane Dyvesa. Honorowy Obywatel Województwa Lubuskiego (2012) i Lubuszanin XX Wieku. Laureat Nagrody Kulturalnej Marszałka Województwa Lubuskiego (2013) i Motyla – Nagrody Kulturalnej Prezydenta Miasta Gorzowa Wielkopolskiego (2005).
Napisał ponad 200 pieśni cygańskich. Komponował również dla innych wykonawców, m.in. Edyty Geppert, Anny German i Sławy Przybylskiej. W 1993 roku wydał tomik poezji Pod gołym niebem, a w 2004 roku książkę Ptak umarłych, która opowiada tragedię rodzin cygańskich na Wołyniu podczas II wojny światowej. W kwietniu 2012 roku jako pierwszy Lubuszanin otrzymał Złoty Medal Zasłużony dla Kultury Gloria Artis, który jest najwyższym odznaczeniem za zasługi dla kultury.
W 2016 roku został uhonorowany prestiżową nagrodą Świadek Historii, przyznawaną przez Instytut Pamięci Narodowej osobom, które w sposób szczególny przyczyniają się do upamiętniania i popularyzacji najnowszej historii Polski. O jego życiu i twórczości powstał godzinny film dokumentalny pt. „Choć raz zobacz, jak się kręcą tylne koła wozu. Edward Dębicki”, zrealizowany przez Piotra Wójcika (2013).
Edward Dębicki skomponował ok. 200 utworów inspirowanych folklorem cygańskim. Jest laureatem wielu nagród za twórczość i dokonania organizatorskie. Zarówno w dziedzinie muzyki, jak i literatury Edward Dębicki czerpie inspirację z kultury cygańskiej, którą podnosi do poziomu kultury wysokiej. Wierny jest swoim korzeniom etnicznym, a wierność tę uczynił podstawowym wyznacznikiem swojej twórczości. Obecnie jest w trakcie tworzenia trzech książek.
