Pod koniec kwietnia 2025 roku “stary most” na Odrze w Cigacicach będzie obchodził swoje setne urodziny. Przez ten mijający wiek wiele się wydarzyło. Bywało i tak, że przejazd nie był możliwy. Dzisiaj po ostatnim gruntownym remoncie w 2022 roku, wygląda jak nowy.
W 1852 roku zapadła decyzja o budowie drogi łączącej Sulechów z Żarami przez Zieloną Górę. Po pięciu latach w 1857 roku można już było się przemieszczać, ale przeprawa przez Odrę odbywała się promem. Zwiększający się ruch wymusił budowę mostu i klamka zapadła w 1862 roku. Po dziewięciu miesiącach oba brzegi rzeki spięła drewniana konstrukcja o długości 387 metrów.
W zasadzie był to most ruchomy i po środku wybudowano ruchome przęsło nurtowe. Do dzisiaj można znaleźć przyczółki. Od strony Zielonej Góry na lewym brzegu istnieje ziemny, a już w samych Cigacicach po prawej stronie Odry murowany.
60 lat później okazało się, że przeprawa jest stanowczo za wąska i w marcu 1924 na zlecenie zarządu powiatu sulechowskiego (Kreis Züllichau) rozpoczęto stawianie nowej stalowej konstrukcji z materiałów dostarczonych z Huty w Rudzie Śląskiej. Prac podjęła się firma „Beuchelt & Co” z Grünbergu (Zielonej Góry), po II Wojnie Światowej późniejszy „Zastal”.
Do realizacji wybrano projekt dziesięcioprzęsłowego mostu kratownicowego. Budowa rozpoczęła się od lewego brzegu. Później, po wykonanych przęsłach, transportowano elementy kolejnych kratownic. Scalanie całości odbywało się na specjalnie do tego postawionych drewnianych rusztowaniach. Ze względu na ruch statków po Odrze, środkowe przęsło zostało zamontowane o metr wyżej przez konieczność wyciągnięcia spod spodu rusztowania. Dopiero na koniec zostało opuszczone na łożyszka.
Najdłuższe przęsło nurtowe miało rozpiętość teoretyczną 87 m. Wykonano też pięć przęseł po 33,8 m. na lewym brzegu Odry (po stronie Zielonej Góry) i cztery przęsła po 32,00 m. na prawym brzegu (po stronie Cigacic). Na pomoście pojawiła się wybrukowana jezdnia o szerokości użytkowej 5,2 m., z obustronnymi opaskami bezpieczeństwa po 0,5 m. Światło poziome pod przęsłem nurtowym wynosiło 4,1 m. ponad wysoką wodą żeglowną.
Nowy most był wyższy i o 3,5 metra dłuższy i 29 kwietnia 1925 roku został uroczyście przekazany do użytkowania. Na północnym przyczółku wygłoszono uroczysty akt otwarcia i nadano imię Konrada von Monbarta (niem. Monbartbrücke), sulechowskiego landrata. W wydarzeniu wzięli udział przedstawiciele ministerstwa Rzeszy, rządu pruskiego, władz prowincji i powiatu. Tuż przed otwarciem dwa tygodnie wcześniej stara drewniana konstrukcja nieoczekiwanie … spłonęła.
Solidna budowla przetrwała tylko prawie 20 lat. Nie było żadnych wad, a mostu pozbyli się Niemcy. 29 stycznia 1945 roku podczas walk na ulicach Cigacic na most z impetem wjechały radzieckie czołgi, aby przedostać się na lewą stronę. Szybko zareagowało niemieckie wojsko i nacierających zaatakowali serią z karabinów, a niemiecki saper zdołał wybiec ze schronu obserwacyjnego, który istnieje do dziś przed wjazdem i wysadził małe przęsło kratowe. Na nic to się zdało. Siedem czołgów przedarło się na drugi brzeg i kontynuowało walki.
Zniszczony most uniemożliwiał swobodną przeprawę. Saperzy z Armii Czerwonej dość szybko, bo po dwóch tygodniach, zmontowali prowizoryczny most pontonowy.
Następnie historia jakby się powtórzyła. Od 1947 roku można było już przejeżdżać przez kilka powojennych lat po zbudowanej z drewna tymczasową przeprawę, którą rozebrano dopiero w 1987 roku.
Za odbudowę mostu po wojnie wzięli się specjaliści z zielonogórskiego „Zastalu”. Uszkodzone przęsła odbudowano w latach 1952-1954 i wzmocniono też konstrukcję dźwigarów głównych pozostałych przęseł.
W latach ’70 XX w. przeprowadzono kapitalny remont. Było to konieczne, bo przebiegający tamtędy intensywny ruch na międzynarodowej trasie oznaczonej jako E14, a później E65 i też jednocześnie na tzw. krajowej drodze nr 3, spowodował mocne zużycie i wyeksploatowanie elementów. Konstrukcję pomostu z kształtowników Zoresa wymieniono na żelbetową płytę pomostową, a bruk kamienny zastąpiła nawierzchnia bitumiczna. Uciążliwością była istniejąca do dzisiaj sygnalizacja świetlna. Pojazdy poruszały się i poruszają w systemie wahadłowym ze względu na to, że szerokość jezdni wynosi jedynie 5,2 m i nie ma praktycznej możliwości jej zwiększenia.
„Stary most” został odciążony w latach ’80 przez wybudowany kilkaset metrów na wschód tzw. „Nowy most”, po którym przebiega uruchomiona wtedy, pierwotnie jednojezdniowa, droga expresowa S3. Od tego momentu ruch zelżał, a na moście wprowadzono zakaz poruszania się samochodów ciężarowych. Nie dotyczyło to autobusów i maszyn rolniczych. Jednocześnie zaniechano większych remontów co spowodowało degradację mostu.
W drugiej połowie 2018 r. przeprowadzono inwentaryzację żelbetowej płyty pomostowej (grubości ok. 12 cm), która wykazała jej niedostateczny stan techniczny. Zostały też stwierdzone znaczne ubytki warstw naprawczych i betonu od spodu konstrukcji płyty, a także lokalne odsłonięcia i korozję prętów zbrojeniowych. Kratownicowe dźwigary główne wykazywały uszkodzenia korozyjne wynikające z ubytków powłok malarskich, a także uszkodzenia wywołane uderzeniami pojazdów.
Po stwierdzeniu tak znacznych uszkodzeń w 2019 roku zamknięto ruch dla pojazdów o masie powyżej 3,5 tony. Cierpliwość skończyła się też mieszkańcom, którzy zostali pozbawieni normalnej komunikacji autobusowej i nie mieli możliwości przejazdu maszynami rolniczymi na swoje pola po drugiej stronie Odry. Domagali się jak najszybszych działań i odbudowy przeprawy.
Remont stał się bezzwłoczną koniecznością.
Pod koniec listopada 2019 roku Starostwo Powiatowe w Zielonej Górze ogłosiło przetarg
na remont odcinka drogi powiatowej nr 1187F Sulechów – Zielona Góra Zawada wraz z remontem mostu drogowego nad rzeką Odrą w Cigacicach. Najkorzystniejszą ofertę złożyło konsorcjum firm PBW Inżynieria Jacek Garbacz (lider) i Probudowa.com sp. z o.o. (partner) z Wrocławia.
Przewidziano następujący zakres prac:
– oczyszczenie i zabezpieczenie antykorozyjne stalowej konstrukcji przęseł, wraz z lokalnymi naprawami
lub wymianą uszkodzonych elementów;
– naprawę konstrukcji stalowej i drewnianej nawierzchni wózka rewizyjnego oraz przywrócenie do użytkowania jego mechanizmu;
– wymianę żelbetowej płyty pomostowej na nową
zespoloną, o grubości 20 cm, wykonaną z betonu
– wymianę podłużnic pod chodnikowych i drewnianej nawierzchni chodników na zewnątrz dźwigarów
głównych;
– oczyszczenie betonowych powierzchni podpór, wykonanie napraw oraz zabezpieczenie powierzchniowe betonu, przespoinowanie murowanych części podpór i umocnienie skarp w obrębie przyczółków;- wymianę instalacji oświetleniowej na obiekcie;
– wymianę krawężników na kamienne, a także urządzeń dylatacyjnych i sączków, wykonanie wpustów
krawężnikowych i obustronnej bariery ochronnej na pomoście, a także wykonanie nowej bitumicznej nawierzchni jezdni na obiekcie i dojazdach;
– remont chodników, zatoki autobusowej i skrzyżowania po stronie Zielonej Góry.
Oczekiwane prace rozpoczęto w połowie kwietnia 2020 roku, a ruch został całkowicie wstrzymany. Remont miał trwać do listopada 2021 roku, jednak w planach przeszkodziła pandemia COVID-19. Ze względu na utrudnienia z nią związane w tym opóźnienia dostaw materiałów, wcześniejsze terminy uległy skorygowaniu.
Ostatecznie otwarcie dla ruchu samochodów, pieszych i rowerzystów nastąpiło 30 marca 2022 roku. Koszt remontu wyniósł 12 mln. zł.
Dzisiaj w dobrej kondycji, most będzie świętował swoją setną rocznicę. 100 lat minie 29 kwietnia 2025 roku.
