Jak często słyszymy to 3 Maja powinien być naszym świętem narodowym. Nie tylko z tego względu, że maj najlepiej nadaje się do wyrażania radości niż listopad. To ta data uosabia dwie nasze narodowe wady. Polak mądry po szkodzie oraz niezgoda rujnuje.
Konstytucja 3 maja, a raczej Ustawa Rządowa z dnia 3 maja, została uchwalona 3 maja 1791 roku. W założeniu miała być kompromisem między szlacheckie wyobrażenia o rzeczywistej demokracji szlacheckiej z królewskim programem monarchii konstytucyjnej. Jak możemy przeczytać w podręcznikach historii była pierwszą w Europie i drugą na świecie, po konstytucji amerykańskiej z 1787 r., spisaną konstytucją.
Miała zakończyć epokę wolnej elekcji i wynaturzeń systemu liberum veto. Konstytucja zmieniła ustrój państwa na monarchię dziedziczną, ograniczyła znacząco demokrację szlachecką, odbierając prawo głosu i decyzji w sprawach państwa tzw. gołocie, czyli szlachcie nieposiadającej ziemi, co miało na celu zapobieżenie możliwości przekupstwa biednego szlachcica przez agentów obcego państwa. Ustawa wprowadziła również częściowe zrównanie praw osobistych mieszczan i szlachty oraz stawiała chłopów pod ochroną państwa, w ten sposób łagodząc nadużycia pańszczyzny. Wreszcie Konstytucja formalnie zniosła liberum veto. Wyrazicielem suwerennej woli narodu miał być dwuizbowy Sejm. Już w dwa dni po uchwaleniu Konstytucji dzień 3 maja uznano za święto narodowe
Przyjęcie monarchicznej Konstytucji 3 maja spowodowało opozycję republikanów oraz sprowokowało wrogość Imperium Rosyjskiego, które od 1768 roku było protektorem Rzeczypospolitej i gwarantem nienaruszalności jej ustroju. W wojnie w obronie konstytucji Polska, zdradzona przez swojego pruskiego sprzymierzeńca Fryderyka Wilhelma II, została pokonana przez wojska rosyjskie Katarzyny Wielkiej, wspierające konfederację targowicką – spisek części polskich magnatów przeciwnych zmianie ustroju Rzeczypospolitej.
Konstytucja obowiązywała nieco ponad rok. Przestała w praktyce obowiązywać 24 lipca 1792 roku, w momencie przystąpienia króla Stanisława Augusta Poniatowskiego do konfederacji targowickiej, a status obowiązującego aktu prawnego straciła 23 listopada 1793 roku. Sejm grodzieński uznał wtedy Sejm Czteroletni za niebyły i uchylił wszystkie ustanowione na nim akty prawne.
Głównym autorem tekstu Konstytucji 3 maja był król Stanisław August Poniatowski, istotny wkład w jej spisanie mieli też Ignacy Potocki, Hugo Kołłątaj oraz sekretarz królewski Scipione Piattoli. Według Ignacego Potockiego i Hugo Kołłątaja Konstytucja 3 maja była „ostatnią wolą i testamentem gasnącej Ojczyzny”. Zawarte w niej rozwiązania ustrojowe nigdy w istocie nie zostały wprowadzone w życie, a samo przyjęcie tego aktu prawnego, zapowiadającego unowocześnienie i uzdrowienie, a w konsekwencji wzmocnienie Polski uruchomiło proces prowadzący ostatecznie do upadku Rzeczypospolitej. W 1792 roku rozpoczęła się bowiem wojna polsko-rosyjska w obronie Konstytucji 3 Maja zakończona okupacją kraju, obaleniem Konstytucji i drugiego rozbioru państwa.
Święto 3 Maja zostało przywrócone w II Rzeczypospolitej Polskiej w kwietniu 1919 roku. Zdelegalizowane przez okupantów niemieckich i sowieckich podczas II wojny światowej, zakazane było również w PRL. Od 1990 roku 3 Maja ponownie jest oficjalnym świętem narodowym Polaków.
