Przed nami pierwsza tura wyborów prezydenckich w Polsce, która odbędzie się 18 maja. Na karcie wyborczej znajdziemy nazwiska jedenastu kandydatów i dwóch kandydatek. Do ewentualnej dogrywki, pomiędzy dwójką kandydatów z najwyższym poparciem, dojdzie 1 czerwca.
Ta wyjątkowo długa kampania wyborcza powoli zmierza ku końcowi. Jak zawsze przy okazji wszelkiej maści wyborów nie brakowało emocji do ostatnich chwil przed ciszą wyborczą. Jednak we wszystkich emocjach związanych z kampanijną gorączką zabraknąć nie może najważniejszego – rzetelnej informacji, co tak naprawdę jest stawką tych wyborów, a przede wszystkim, co prezydent w Polsce może.
Pierwsza osoba w państwie
Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej pełni funkcję głowy państwa i reprezentanta narodu zarówno na forum krajowym, jak i międzynarodowym. Jego kompetencje zostały szczegółowo określone w Konstytucji RP z 1997 roku oraz w szeregu ustaw. Prezydent powinien stać na straży suwerenności, bezpieczeństwa państwa, nienaruszalności i niepodzielności jego terytorium oraz przestrzegania Konstytucji. Prezydent powinien charakteryzować się przede wszystkim bezstronnością i staniem ponad politycznymi konfliktami i podziałami – być swoistym symbolem narodowej jedności.
W zakresie władzy wykonawczej prezydent posiada istotne kompetencje. Przede wszystkim powołuje prezesa Rady Ministrów, a na jego wniosek także cały rząd. W wyjątkowych sytuacjach może rozwiązać Sejm, co oznacza wcześniejsze zakończenie kadencji parlamentu i rozpisanie nowych wyborów. Ponadto powołuje najważniejszych urzędników państwowych, takich jak prezes Narodowego Banku Polskiego, członkowie Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji czy prezes NIK. W niektórych przypadkach jego decyzje wymagają kontrasygnaty premiera, ale istnieje szereg uprawnień własnych, które realizuje samodzielnie.
W dziedzinie polityki zagranicznej prezydent ratyfikuje umowy międzynarodowe, mianuje ambasadorów oraz przyjmuje listy uwierzytelniające przedstawicieli obcych państw. Utrzymuje także kontakty międzynarodowe, odbywa wizyty zagraniczne i reprezentuje Polskę w organizacjach międzynarodowych.
Armia, weto, prawo łaski
Jednym z ważniejszych obszarów kompetencji prezydenta jest sprawowanie zwierzchnictwa nad Siłami Zbrojnymi. W czasie pokoju jego rola ogranicza się głównie do ceremonialnych obowiązków oraz mianowania dowódców wojskowych. Jednak w czasie wojny lub zagrożenia państwa jego kompetencje znacząco się zwiększają — może wtedy zarządzić powszechną mobilizację, wprowadzić stan wojenny czy stan wyjątkowy.
Prezydent odgrywa także istotną rolę w procesie ustawodawczym. Każda uchwalona przez Sejm i Senat ustawa musi zostać podpisana przez prezydenta, aby mogła wejść w życie. Prezydent ma prawo odmówić podpisania ustawy, korzystając z tzw. prawa weta, które może zostać odrzucone jedynie większością 3/5 głosów w Sejmie. Ponadto może skierować ustawę do Trybunału Konstytucyjnego w celu zbadania jej zgodności z ustawą zasadniczą.
W zakresie prerogatyw osobistych prezydent dysponuje także prawem łaski, co oznacza możliwość darowania lub złagodzenia kary osobom skazanym prawomocnym wyrokiem. Może także nadawać ordery, odznaczenia oraz tytuły honorowe.
Świadomy wybór
W historii III RP mieliśmy dotychczas sześciu prezydentów – Wojciech Jaruzelski (1989-1990), Lech Wałęsa (1990-1995), Aleksander Kwaśniewski (1995-2005), Lech Kaczyński (2005-2010), Bronisław Komorowski (2010-2015) i Andrzej Duda (2015-2025).
Kto ma największe szanse, by znaleźć się w tym gronie jako siódmy? Przedwyborcze sondaże wskazywały, że do ostatecznego rozstrzygnięcia potrzebna będzie druga tura. Wysoka frekwencja może jednak sporo namieszać i wywrócić do góry nogami, dlatego idźmy na wybory nie sugerując się prognozami.
Sprawdź kandydatów, wybierz tego, który Twoim zdaniem najlepiej reprezentuje Twoje podejście i wartości. Po prostu zagłosuj. Bez wielkich słów, ale z realnym wpływem.
