Historia nie zaczyna się od dat, lecz od ludzi. Od tych, którzy przyszli tu po 1945 roku, i od tych, którzy żyli nad Wartą tysiące lat wcześniej. Jubileuszowy tom „Custodii” nie jest więc tylko rocznikiem muzealnym – to niemal felieton o człowieku wpisanym w pamięć miejsca, o tożsamości miasta i o roli Muzeum Lubuskiego jako strażnika przeszłości.
Pierwsze strony tej publikacji prowadzą nas nie przez suche fakty, lecz przez człowieka. Jak mówi dr Małgorzata Pytlak, redaktor naczelna „Custodii”, muzeum jest przede wszystkim strażnicą tego, co było – a to, co było, zawsze dotyczy ludzi. „Ten człowiek cały czas się przewija, bo on musi być. To on tworzy tę historię, nikt inny” – podkreśla. W jubileuszowym tomie „Custodii” człowiek nie jest dodatkiem do narracji o zabytkach czy wystawach. Jest jej osią. Od tych, którzy pięć tysięcy lat temu zostawili po sobie ślady na ziemiach dzisiejszego Gorzowa, po współczesnych mieszkańców miasta, wciąż na nowo budujących swoją tożsamość.
Właśnie w tym duchu – osobistym, refleksyjnym, a momentami niemal eseistycznym – powstał siódmy tom muzealnego rocznika. Jego premiera odbyła się w piątek, 19 grudnia w Zespole Willowo-Ogrodowym, jako ostatni akcent obchodów 80-lecia Muzeum Lubuskiego. Wcześniej odbyła się krótka konferencja prasową z udziałem Natalii Burdz, Dyrektor Biura Zamiejscowego Urzędu Marszałkowskiego Województwa Lubuskiego, dr Ewy Pawlak – Dyrektor Muzeum Lubuskiego oraz dr Małgorzaty Pytlak.
– Każdy tom „Custodii” zawiera artykuły naukowe, opisy zabytków, ale też swoiste kroniki naszej codziennej pracy: kalendarium wydarzeń, podsumowania, wspomnienia – mówi dr Ewa Pawlak. – Ten rok jest jednak szczególny. Muzeum Lubuskie obchodzi 80 lat działalności, a jubileusz był okazją, by pokazać nie tylko naszą historię, lecz także to, czym jesteśmy dziś i jak działamy „od kuchni”.
Dlatego zamiast powtarzać opowieść znaną już z publikacji poświęconej 70-leciu muzeum, zespół redakcyjny skupił się na ostatniej dekadzie działalności. To dziesięć lat intensywnych badań, wystaw, edukacji i wydawnictw – aż cztery książki ukazały się w samym jubileuszowym roku. W „Custodii” znajdziemy zarówno teksty z zakresu historii, archeologii, etnografii, militariów czy techniki, jak i opisy wydarzeń cyklicznych, które na stałe wpisały się w życie regionu: Święta Chleba, Dni Grodu Santok czy konkursy pisanek.
Ważnym elementem tomu są także listy i zestawienia – choćby wykaz wszystkich dyrektorów Muzeum Lubuskiego na przestrzeni ośmiu dekad – które pokazują ciągłość instytucji i ludzi stojących za jej rozwojem. To właśnie ta perspektywa sprawia, że „Custodia” staje się czymś więcej niż rocznikiem naukowym: jest zapisem pamięci wspólnoty.
Nie bez znaczenia jest również kontekst samorządowy. Publikacja powstała dzięki wsparciu Urzędu Marszałkowskiego Województwa Lubuskiego i została objęta Honorowym Patronatem Marszałka Województwa Lubuskiego Sebastiana Ciemnoczołowskiego, który – wspólnie z dyrektor dr Ewą Pawlak – jest autorem słowa wstępnego. – To symbol 80 lat nieprzerwanej troski o dziedzictwo kulturowe i tożsamość naszego regionu – podkreśla Natalia Burdz, dziękując zespołowi muzeum za profesjonalizm, pasję i konsekwencję w realizowaniu misji.
Jubileuszowa „Custodia” będzie również narzędziem promocji województwa lubuskiego – egzemplarze trafią do bibliotek muzealnych w całej Polsce, niosąc ze sobą opowieść o regionie, jego historii i ludziach, którzy ją tworzyli.
Bo ostatecznie – jak pokazuje ten tom – muzeum nie jest tylko miejscem przechowywania zabytków. Jest opowieścią o człowieku. O jego przeszłości, pamięci i potrzebie zakorzenienia.
