Historia tego zabytku potwierdza zasadę, że najważniejszy jest gospodarz, który sprawia, że obiekt żyje. Można oczywiście narzekać, że pałac w Trzebiechowie wiele stracił na adaptacji na potrzeby oświaty, ale przetrwał najtrudniejsze lata. Nawiasem mówiąc obiekty zespołu pałacowego tworzą dziś centrum oświatowo-administracyjne gminy.
Trzebiechów, czyli niemieckie Trebschen od wieku XV do 1724 roku należał należały do rodziny Troschke, która w XVI lub XVII wieku wybudowała dwór. Nawiasem mówiąc do tego rodu należały rozległe dobra, a w 1707 na polecenie Konrada von Troschke, pruskiego podskarbiego królewskiego, ze Swarzynic i Trzebiechowa utworzono ze zezwoleniem króla miasto Trzebiechów. W 1724 roku majątek został zlicytowany, na co nalegali wierzyciele i przeszedł na własność Henryka Reuss-Schleiz i od tej pory, aż do II wojny światowej, miejscowość należała do znamienitej rodziny von Reuss, wywodzącej się z linii Plauen. W 1943 roku stała się własnością księcia Bentheim-Tacklenburg.
Jak we Francji
Jak można wyczytać w opracowaniach LWKZ pewne prace budowlane przy renesansowym dworze prowadzone były w pierwszej połowie XIX wieku. Ich zakres był zapewne skromny, bo dziedzice mieszkali wówczas poza Trzebiechowem. W latach 70. tego wieku osiadł tutaj kolejny Henryk Reuss i on w 1876 roku rozpoczął prace związane z przekształceniem dworu w rezydencję. Skrzydło boczne dobudowane zostało w 1902 roku, staraniem kolejnego członka rodu. W 1901 wykonano wielką bramę pałacową według szkicu właściciela.
Trzebiechowski zespół pałacowo-parkowy w obecnym kształcie powstał w nurcie francuskiej architektury rezydencjonalnej XVIII wieku. Posiada on nie tylko charakterystyczną dla tego typu założeń architekturę, ale i całość rozplanowania z pałacem w centrum i rozmieszczonymi na jego osiach ogrodem, placem i dziedzińcem. Również w ukształtowaniu fasady należy dopatrywać się proweniencji we francuskiej barokowej architekturze rezydencjonalnej.
Pałac założony jest na planie litery „L”, z czworobocznymi wieżami przy północnym boku i w skrzydle południowym. Rozczłonkowaną bryłę tworzą cztery odmienne segmenty zróżnicowane formą i gabarytem. Obiekt jest w całości podpiwniczony, w obu skrzydłach dwukondygnacyjny, nakryty dachami mansardowymi, wieże namiotowymi.
Księżniczka i car
Zespół pałacowo-parkowy w Trzebiechowie, w skład którego wchodzą: pałac w stylu rezydencji francuskich (siedziba szkoły), park dworski w stylu angielskim, położony wokół pałacu, a także zabytkowa oficyna z początku XIX wieku, dziś siedziba Urzędu Gminy oraz dawna ujeżdżalnia – obecnie hala sportowa. Wszystkie obiekty są własnością Urzędu Gminy Trzebiechów. Od pewnego czasu gmina czyni starania o sprzedaż pałacu, a raczej o „wymianę”, zabytek za nowoczesną szkołę. Wart uwagi jest park krajobrazowy istniejący tu od 1670 roku, który rozciąga się na północ od pałacu, a jego część południową wieńczy reprezentacyjna brama wjazdowa. Obecnie park w stylu angielskim założony w XIX wieku na 12 ha powierzchni.
I jeszcze ciekawostka. Urodziła się tutaj Eleonora Karolina Gasparina Luisa – księżniczka Reuss-Köstritz, królowa Bułgarów jako żona Ferdynanda I. Była jego drugą żoną – pierwszą była Maria Luiza Burbon-Parmeńska. Po śmierci pierwszej żony Ferdynand potrzebował żony, która spełniałaby obowiązki królowej. Ferdynand nie interesował się kobietami, miał już spadkobierców tronu, dlatego szukał księżniczki, która nie oczekiwałaby uczucia i większej uwagi. Eleonora przyjęła tytuł carycy Bułgarii 5 października 1908 roku.
