We wtorek, 13 czerwca 2023 r., podczas posiedzenia Konwentu Marszałków Województw RP na terenie Międzynarodowych Targów Poznańskich, włodarze regionów obradowali m.in. o integracji obcokrajowców na polskim rynku pracy.
Polsce niezbędny jest program migracyjny i powinniśmy go jak najszybciej przyjąć – stwierdziła lubuska marszałek Elżbieta Anna Polak na posiedzeniu Konwentu. – Przede wszystkim powinniśmy sobie powiedzieć, że nie wolno nam się przyzwyczaić, a trochę tak jest. Ta pierwsza fala zainteresowania i pomocy uchodźcom jest za nami. W ubiegłym roku przeznaczyliśmy 7,5 mln z własnego budżetu na pomoc uchodźcom. 6 mln podzieliliśmy po równo dla powiatów, żeby mogły zorganizować centra pomocowe. Duże centrum pomocowe prowadziliśmy też w urzędzie marszałkowskim. Mamy możliwość skorzystania ze środków europejskich – przekierowaliśmy je na naukę języka i aktywizację zawodową. Kolejny temat to mieszkania, które podrożały. To wielki problem dla uchodźców, którzy chcieli się usamodzielnić. Dobrze, że możemy już w ramach nowej perspektywy realizować kolejne projekty, ale źle, że nie mamy programu migracyjnego w Polsce. Myślę, że taki wniosek powinien płynąć z naszego konwentu: że taki program migracyjny jest Polsce niezbędny i powinniśmy go jak najszybciej przyjąć. Oczywiście z harmonogramem wdrożenia i konkretnym planem finansowym.
Rynek pracy nie poradzi sobie bez migrantów
– Temat wydaje się być niezwykle istotny w dłuższej perspektywie. Dzisiaj na pierwszy plan wysunęła nam się grupa ukraińskich uchodźców, ale zdajemy sobie sprawę, przynajmniej w Wielkopolsce, z tego, że nasz rynek pracy bez migrantów nie będzie egzystował, nastąpi zatrzymanie rozwoju. Nie ma alternatywy, chyba że nastąpi gwałtowna robotyzacja procesów produkcyjnych, co nie jest wcale takie oczywiste. Ręce do pracy będą potrzebne, a co się z tym wiąże, również zapewnienie integracji społecznej tych osób – mówił Marek Woźniak, przewodniczący Konwentu Marszałków i marszałek województwa wielkopolskiego.
Integracja cudzoziemców – przykład Wielkopolski
O doświadczeniach związanych z funkcjonowaniem obcokrajowców w Polsce na przykładzie Wielkopolski mówił m.in. Grzegorz Grygiel, dyrektor Regionalnego Ośrodka Polityki Społecznej w Poznaniu. Przedstawił ideę Wielkopolskich Centrów Integracji Cudzoziemców działających w Poznaniu, Kaliszu, Lesznie, Pile i Koninie.
– Jeżeli chodzi o zakres wsparcia, prowadzimy punkt informacyjny. Mamy doradców międzykulturowych, konsultacje prawnicze, wsparcie psychologiczne w języku osoby, która do nas przychodzi (przynajmniej w języku angielskim, rosyjskim i ukraińskim), tłumaczenia dokumentów, jak również kursy języka polskiego jako obcego – wyliczał dyrektor ROPS w Poznaniu. Centra podjęły też współpracę z zewnętrznymi instytucjami: urzędami skarbowymi, ZUS-em czy Wojewódzkim Urzędem Pracy.
Od początku działania centra udzieliły wsparcia blisko 4,5 tysiącom osób z doświadczeniem migracji (m.in. obywatelom Ukrainy, Turcji, Gruzji, Azerbejdżanu i krajów Ameryki Łacińskiej).
Wielkopolskie Centra Integracji Cudzoziemców to projekt pilotażowy. Ma szansę być wprowadzony na skalę ogólnopolską.
Możliwości legalnej pracy w Polsce
Barbara Kwapiszewska, dyrektor Wojewódzkiego Urzędu Pracy w Poznaniu przedstawiła dokumenty, które pozwalają obcokrajowcom na legalne zatrudnienie w Polsce. To zezwolenie na pracę cudzoziemca, zezwolenie na pracę sezonową, oświadczenie o powierzeniu wykonywania pracy cudzoziemcowi i powiadomienie o powierzeniu wykonywania pracy obywatelowi Ukrainy.
Między 2020 a 2022 r. odnotowano spadek zatrudnienia cudzoziemców w Polsce. – Co jest bardzo pocieszające i zadowalające: wzrasta liczba osób zgłoszonych do ubezpieczenia emerytalnego i rentowego. Ciągle obawiamy się zatrudnienia „na czarno”. W 2023 r. 6,6 proc. osób ubezpieczonych w ZUS-ie to byli cudzoziemcy – mówiła Barbara Kwapiszewska. Najczęściej obcokrajowcy byli zatrudniani na podstawie oświadczeń.
Cudzoziemcy podejmowali pracę głównie w przetwórstwie przemysłowym, transporcie i gospodarce magazynowej czy budownictwie. Najwięcej osób według danych z 2022 r. pracowało w województwie mazowieckim, wielkopolskim i dolnośląskim.
Zatrudnienie było legalizowane najczęściej dla obywateli Ukrainy, Białorusi, Gruzji i Mołdawii. Jednocześnie rośnie zainteresowanie pracodawców zatrudnianiem osób z Indii, Uzbekistanu czy Nepalu. Wpływ na to miał wybuch wojny w Ukrainie i spowodowane nią braki kadrowe.
Podczas dyskusji marszałkowie województw dzielili się przykładami dobrych praktyk ze swoich regionów. Integracja cudzoziemców koncentruje się m.in. na prowadzeniu kursów języka polskiego i szkoleniach zawodowych. Zwracali też uwagę, że należy rozróżnić uchodźstwo wojenne od migracji ekonomicznej, mieć odrębne podejście do tych dwóch kwestii.
Pomoc samorządom w walce z ochroną klimatu
Tematem ostatniego panelu w ramach Konwentu Marszałków było zarządzanie środowiskiem i ochrona klimatu. Marzena Andrzejewska-Wierzbicka, dyrektor Departamentu Zarządzania Środowiskiem i Klimatu w Urzędzie Marszałkowskim Województwa Wielkopolskiego zaprezentowała doświadczenia regionu w realizacji projektu LIFE AFTER COAL.PL. Dotyczył on wdrażania strategii na rzecz neutralności klimatycznej.
Ofertę wsparcia samorządów, które chcą realizować działania chroniące klimat, przedstawiła Katarzyna Zaczek z Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Komisja Europejska wdraża program LIFE dla Samorządów. Budżet w tegorocznej perspektywie to prawie 5,5 mld euro, a w 2023 r. do podziału jest 611 mln euro. Program LIFE składa się z czterech filarów: przyrody i różnorodności biologicznej, łagodzenia zmian klimatu i adaptacji do tych zmian, gospodarki o obiegu zamkniętym i jakości życia oraz przejścia na czystą energię. Na realizację projektu można pozyskać od 60 do 95 proc. dofinansowania.
W dyskusji marszałkowie poruszali problem utylizacji odpadów niebezpiecznych, która jest bardzo kosztowna i skomplikowana – wymaga bowiem zaangażowania także organów ścigania.
Stanowiska Konwentu Marszałków i przekazanie prezydencji
Następnie Konwent Marszałków przyjął swoje stanowiska, m.in. ws. przyszłości Polityki Spójności, ws. podwyższenia stawki jednostkowej stażu uczniowskiego określonej w wytycznych dotyczących realizacji projektów z Europejskiego Funduszu Społecznego+ (stanowisko przygotowane przez województwo lubuskie), ws. konieczności zmiany stanu prawnego w zakresie niektórych zadań dotyczących ochrony przed hałasem (stanowisko przygotowane przez województwo wielkopolskie).
Na zakończenie obrad marszałek Marek Woźniak przekazał przewodnictwo w Konwencie Marszałków województwu dolnośląskiemu. Symboliczna laska marszałkowska trafiła do rąk Cezarego Przybylskiego, marszałka województwa dolnośląskiego.
