Przez kilka dekad uczono nas w szkołach, że w wyniku ofensywy styczniowej nasz region został wyzwolony. Luty i marzec stały w kolejnych lubuskich miastach pod znakiem akademii ku czci i spotkań z przedstawicielami Armii Czerwonej. Dziś mówi się raczej o zdobyciu Lubuskiego.
Najbardziej zniszczonym w wyniku II wojny światowej miastem w Lubuskiem był Kostrzyn nad Odrą. Według wydawnictwa LWKZ “Miasta Ziemi Lubuskiej w obliczu II wojny światowej” straty miasta szacowane są na 90 – 95 proc. zabudowy. Operacja wiślańsko-odrzańska prowadzona była od 12 stycznia 1945 roku i ruszyła z linii Wisły. Zakończyła się w marcu. 26 stycznia 1945 r. pierwsze wydzielone oddziały 1. Frontu Białoruskiego dotarły na przedpola Ziemi Lubuskiej.
Kostrzyn nad Odrą. Fot. Muzeum Twierdzy Kostrzyn
Tydzień po przekroczeniu Wisły przez Armię Czerwoną, 19 stycznia 1945 roku, władze niemieckie wydały zarządzenie o ewakuacji terenów położonych na wschód od Odry, wywołując masową ucieczkę niemieckiej ludności tych ziem na zachód. Jednocześnie Armia Czerwona zajmowała stopniowo wschodnie tereny III Rzeszy. Od 10 lutego 1945 roku nacierające zgrupowania I frontu Ukraińskiego przeszły do szybkiego pościgu za wojskami niemieckimi. Celem było jak najszybsze sforsowanie Bobru i Kwisy, aby uniemożliwić Niemcom zorganizowanie kolejnej linii obrony. Wiosenne roztopy uniemożliwiały prowadzenie natarcia szerokim frontem w terenie lesisto-bagnistym, stąd prowadzono je wzdłuż dróg i szos. Taktyka atakujących polegała na tym, aby nie odrywać się od ściganego i na „plecach”… wroga wdzierano się do kolejnych miejscowości. Dlatego doszło do tak wielu tragedii…
Dzień po dniu
- 27 stycznia – Międzychód. Nawiasem mówiąc plan zdobycia Berlina przygotowano w międzychodzkim ratuszu. Przez dwa miesiące nad planem operacji berlińskiej pracował tam Gieorgij Żukow, dowódca 1. Frontu Białoruskiego , który był zastępcą Józefa Stalina.
- 28 stycznia wyzwolono Pszczew
- 29 stycznia Armia Czerowna wkroczyła do Babimostu. Doszło do dantejskich scen, rabunków, gwałtów, których ofiarami padli zarówno Niemcy, jak i Polacy.
- 30 stycznia – wkroczenie do Sulechowa, Międzyrzecza, forsowanie Odry w rejonie Cigacic, przełamanie centralnego odcinka Międzyrzeckiego Rejonu Umocnionego w okolicach obecnej wsi Pniewo.
- 31 stycznia – Gorzów Wlkp., Świebodzin, Leszno.
Gorzów Wlkp. Fot. Archiwum
- 1 lutego – Myślibórz, Wschowa.
- 3 lutego Żary (powtórnie 16 lutego) przez 13. Armię (6. Dywizja Strzelecka i 121. Dywizja Strzelecka); 4. Armię Pancerną – 10. Korpus Pancerny Gwardii (62. Bryg).
- 13 lutego Nowe Miasteczko przez 3. Armię Gwardii i 21. Korpus Strzelecki
- 13 lutego – Szprotawa, Lubsko, 13 lutego Szprotawa przez 13. Armię – 102. Korpus Strzelecki (117. Dywizja Strzelecka), 24. Korpus Strzelecki (395. Dywizja Strzelecka; 4. Armię Pancerną – 10. Korpus Pancerny Gwardii.
- 14 lutego Otyń przez 3. Armię Gwardii
- 14 lutego – Zielona Góra, (obchodzi rocznicę wyzwolenia 15 lutego) przez 3. Armię Gwardii – 21. Korpus Strzelecki,
- 14 lutego Nowa Sól przez 3. Armię Gwardii i 21. Korpus Strzelecki
- 14 lutego Lubsko przez 4. Armię Pancerną – 6 Korpus Zmechanizowany Gwardii
- 14-15 lutego Brzeźnica przez 3. Armię Gwardii
- 14 lutego Małomice przez 4 Armię Pancerną; 13 Armię
- 14 lutego Jasień przez 4. Armię Pancerną – 6. Korpus Zmechanizowany Gwardii; 13. Armię – 102. Korpus Strzelecki (121. Dywizja Strzelecka)
- 15 lutego Krosno Odrzańskie przez 3. Armię Gwardii i 21. Korpus Strzelecki.
- 15 lutego Czerwieńsk przez 3. Armię Gwardii
- 15 lutego Zabór przez 3. Armię Gwardii
Bytom Odrzanski. Fot. LWKZ
- 16 lutego – Żary
- 16 lutego Bobrowice przez 3. Armię Gwardii i 21. Korpus Armijny
- 15 i 18 luty – dwukrotnie Nowogród Bobrzański, 18 lutego przez 21. Samodzielny Korpus Pancerny; 3 Armię Gwardii i 21. Korpus Strzelecki.
- 18 lutego – Żagań
- 19-21 lutego Olbrachtów – przez 13. Armię lub 52. Armię
- 20 lutego Krzystkowice przez 3. Armię Gwardii 76. Korpus Strzelecki
- 20 lutego Lipinki Łużyckie przez 13. Armię; 4 Armię Pancerną
- 21 lutego Przewóz przez 52. Armię
- 21 lutego Brody przez 13. Armię, 4 Armię Pancerną
- 22 lutego Gubin przez 3. Armię Gwardii, 21. Korpus Strzelecki i 120 Korpus Strzelecki. Można również spotkać daty 23, a nawet 24 i 28 lutego.
- 21 lutego Gozdnica przez 52. Armię
- 21 lutego Trzebiel przez 10. Korpus Pancerny i 13 Armię
Kożuchów. Fot. LWKZ
- 21 lutego Wymiarki przez 52. Armię
- 22 lutego Łęknica przez 52. Armię
- 22 lutego Tuplice przez 4. Armię Pancerną; 13 Armię
- 30 marca – zdobycie twierdzy Kostrzyn
- 1 kwietnia – kapitulacja twierdzy Głogów
- 16 kwietnia – forsowanie Nysy Łużyckiej w okolicy Przewozu. Forsowanie Odry w rejonie Słubic i Kostrzyna…
