Czym jest sztuka współczesna? Czy spór o dzieło sztuki – w tym wypadku to płótno w całości pomalowane na biało – może wystawić na próbę wieloletnią przyjaźń? Pozornie „Sztuka” Yasminy Rezy to błyskotliwa komedia, ale Robert Czechowski, reżyser spektaklu (premiera 11 marca br.), wydobywa z tekstu to, co zapisane między wierszami: fundamentalne pytanie o człowieka.
– W tym trudnym czasie trzeba się jednoczyć i robić to, co potrafimy najlepiej – mówił dyrektor Lubuskiego Teatru Robert Czechowski tuż przed premierą spektaklu „Sztuka” Yasminy Rezy w swojej reżyserii.
Napisana w 1994 roku „Sztuka”, która przyniosła autorce międzynarodowy rozgłos i została przetłumaczona na 35 języków, to komediodramat o trzech przyjaciołach, których poznajemy w momencie, gdy jeden z nich, Serge, kupuje (wydając na to fortunę) dzieło sztuki modnego artysty: jest to płótno w całości pomalowane na biało, choć można na nim dopatrzyć się także białych pasków. Spór o gusta (o których się podobno nie dyskutuje), stopniowo przeradza się w konflikt charakterów i walkę o światopogląd, wystawiając na próbę wieloletnią przyjaźń trójki bohaterów. Czy rzeczywiście wszystkiemu jest winna tytułowa „sztuka”?
Pytanie o człowieka
– Dla mnie to spektakl o dwóch czy trzech zasadniczych sprawach – mówił dyrektor Robert Czechowski, reżyser „Sztuki”: – O przyjaźni w kontekście pytania czym jest sztuka nowoczesna? Spod tej pozornej komedii, jak to u Rezy, wypływa coś więcej, a mianowicie fundamentalne pytanie – jak na tym metaforycznym obrazie, na białym tle, człowiek wykorzysta czas dany mu od boga czy od natury, czyli te pięć minut, jakie przyszło nam spędzić na tym łez padole – tłumaczył reżyser. – Jest tam takie piękne zdanie, że można sobie na tym obrazie wyobrazić człowieka pod padającym białym śniegiem, który przemierz pewną przestrzeń i znika. To jest chyba dla mnie najważniejsze w tej sztuce – pokazanie człowieka.
Dla reżysera zakup kontrowersyjnego dzieła sztuki staje się nie tylko początkiem sporu między bohaterami spektaklu, ale także przyczynkiem do rozważań na inne, uniwersalne tematy: – Ten zakup absurdalny staje się pretekstem do tego, aby się zastanowić, czym jest sztuka nowoczesna, co to jest sztuka konceptualna, czym jest nowoczesne malarstwo, co to jest snobizm? – zastanawiał się Robert Czechowski. – Pretekst do rozmowy o sztuce jest z kolei pretekstem, do tego, aby zweryfikować, na ile przyjaźń trzech wspaniałych facetów jest mocna, jest trwała.
Wyjście ze strefy komfortu
Robert Czechowski zaprosił do współpracy sprawdzoną ekipę realizatorów, m.in. autorem scenografii i kostiumów jest Adam Łucki, który niedawno stworzył fenomenalną oprawę sceniczną do „Guseł” w reżyserii Grzegorza Brala. Tym razem Adam Łucki stworzył zupełnie inną koncepcję artystyczną – zaskakującą i nietypową, jak zapowiada reżyser. Sam scenograf nazwał ten specyficzny design, czyli efekty swojej pracy nad „Sztuką” „mirażem Bauhausu, art-deco i sztuki starożytnego Egiptu”. – Jak to Państwo zobaczycie, możecie mieć mieszane uczucia – mówił Adam Łucki. – Zrobiliśmy to celowo z kilku powodów, np. dlatego, że obraz, o którym reżyser [Robert Czechowski] wspomina, jest dla przyjaciół Serge’a egzotyczną decyzją, ponieważ dotychczas kolekcjonował on design taki, a nie inny, a ten design, to jest czas w świecie sztuki, który wyprowadza człowieka ze strefy komfortu, który powoduje coś na granicy – otwiera drzwi percepcji, to jest ta wartość naddana.
Podczas konferencji prasowej dyrektor Czechowski cały czas nawiązywał do sytuacji związanej z wojną i uchodźcami, mówiąc o działaniach podejmowanych przez teatr. np. poprzez wsparcie zaprzyjaźnionych teatrów we Lwowie, Charkowie, Drohobyczu i Kijowie. – Te pieniądze, które uzbieramy, zostaną przesłane do jednej z tych placówek – mówił Robert Czechowski. W pokojach gościnnych teatru mieszka też już rodzina z Ukrainy.
Reżyser: Robert Czechowski
Scenografia: Adam Łucki
Opracowanie muzyczne: Damian-neogenn-Lindner
Ruch sceniczny: Paweł Matyasik
Obsada:
Marc: Robert Kuraś
Yvan: James Malcolm
Serge: Wojciech Romańczyk
Wywiad z reżyserem – Robertem Czechowskim:
