„Pałac na sprzedaż”… To jedyna informacja, która w ciągu ostatnich lat pojawia się na temat rezydencji w Dąbroszynie. Tymczasem nie wiadomo, czym się tutaj bardziej zachwycać – pałacem, parkiem, czy może wspaniałą historią…
Tutaj również na wstępie pojawiają się templariusze. Pierwsza wzmianka dotycząca Dąbroszyna pochodzi z 1262 roku, kiedy to zbrojni zakonnicy z Chwarszczan musieli przekazać miejscowość margrabiom brandenburskim. Ponownie znajdziemy ją w dokumentach w roku 1460 w wykazie dóbr tym razem joannickich. W 1510 roku majątek przeszedł na własność rodu von Schönebeck. W 1608 roku jako właściciel dóbr występował Asmus von Schönebeck, następnie wymieniani byli Joachim, Claus, Eustachy, a także Christoph i Erazm.
Postawili na barok
Pałac wybudowano w latach 80. XVII wieku, już z inicjatywy rodu von Schöning, który osiadł tutaj w roku 1640. Rezydencja została wzniesiona w stylu barokowym w technice tradycyjnej z cegły ceramicznej na zaprawie wapiennej, o tynkowanych elewacjach. Budowla otrzymała formę prostopadłościenną, dwukondygnacyjną, z wysokim dachem dwuspadowym, o dwóch narożnych ryzalitach. Ponad wejściem głównym widnieje herb rodziny von Schöning. Elementem wystroju barokowej rezydencji są zachowane w kilku pomieszczeniach parteru barokowe dekoracje sztukatorskie, wykonane prawdopodobnie przez artystów saksońskich – braci Rust zw.
Właśnie w wieku XVII Dąbroszyn wkracza na salony. Hans Adam von Schöning ożenił się z Marianne von Schönebeck. Z tego związku wywodził się późniejszy marszałek polny – Hans Adam (1641-1696), twórca wielkości dóbr dąbroszyńskich. Był człowiekiem światowym, studiował w Wittenberdze i Strasburgu, bywał na europejskich dworach. Najpierw pracował dla elektora brandenburskiego, później saksońskiego. To przyniosło mu nie tylko sławę i zaszczyty, ale także majątek. Uczestniczył w wojnach na Pomorzu i w Prusach oraz w kampanii tureckiej, gdzie zasłynął szturmem Budy, przez co awansował do godności marszałka i otrzymał tytuł hrabiowski. To z jego inicjatywy wybudowano pałac i kościół oraz założono park z barokową osią widokową…
Bywał tu Fryderyk Wielki
W latach 1730-1731 częstym gościem Louisy Eleonory bywał przebywający w Kostrzynie arcyksiążę Fryderyk, późniejszy król Prus – Fryderyk Wielki. Odwiedzał tutaj Luisę Eleonorę, żonę ówczesnego właściciela majątku, pułkownika Adama Friedricha von Wreecha. Synowie Eleonory Friedrich Wilhelm Teodor i Ludwig Alexander, blisko związani byli z księciem Henrykiem Pruskim, bratem Fryderyka Wielkiego…
Pierwsza poważna przebudowa pałacu miała miejsce po zniszczeniach wojny siedmioletniej w 3. ćw. XVIII wieku, kiedy to od południa dodano kolumnowy portyk, nad którym założono taras, przebudowano układ pomieszczeń, a w czworobocznej sieni wybudowano reprezentacyjną, klatkę schodową z rokokową balustradą. Na początku XIX wieku zmieniono częściowo wystrój pomieszczeń. Z tego okresu zachowały się boazerie oraz sala, w której odbywały się przedstawienia teatralne.
Wkroczył neogotyk
Ostateczny kształt budowla uzyskała po przebudowie w stylu neogotyckim w 1851 roku, prawdopodobnie według projektu Georga Hitziga. Ten znany berliński architekt był autorem szeregu realizacji architektonicznych na zamówienie Hermanna von Schwerina.
Przed 1945 rokiem wnętrza pałacu przypominały galerię sztuki pełne zabytkowych rzeźb, malowideł i innych cennych przedmiotów. Choć działań wojennych bezpośrednio w Dąbroszynie nie prowadzono, to dzieła sztuki zostały zniszczone lub rozgrabione przez czerwonoarmistów. W 1945 r. Dąbroszyn był zapleczem dla wojsk radzieckich, które toczyły zacięte boje o Kostrzyn, a w pałacu stacjonował sam marszałek Żukow, który odbył tu naradę z generalicją. Moment ten został uwieczniony na taśmach radzieckiej kroniki filmowej.
Większość z nich bezpowrotnie przepadła. Zachowało się zaledwie kilka przedmiotów, które obecnie oglądać można na ekspozycji w Muzeum Lubuskim w Gorzowie Wlkp. Zaraz potem w pałacu utworzono Państwowy Urząd Repatriacyjny, a następnie przekazano budynek wraz z parkiem PGR. W budynku pałacu mieściły się biura, przedszkole, biblioteka, przychodnia oraz mieszkania. W latach 90. XX wieku właścicielem pałacu i parku dolnego stała się Gmina Witnica, a rezydencja została uznana za oficjalną siedzibę Euroregionu Pro Europa Viadrina.
Koniecznie obejrzyjcie park
Park pałacowy w Dąbroszynie składa się z dwóch części – dolnej przy pałacu i górnej o charakterze półnaturalnym. Park górny określany przez Theodora Fontanego „parkiem zewnętrznym” znajduje się po pn. stronie drogi, wiodącej z Kostrzyna nad Odrą do Gorzowa Wlkp. i obejmuje zalesioną stronę wzgórz morenowych. Został on zakomponowany w końcu XVIII w. w typie parku krajobrazowego. Charakterystycznym elementem kompozycji parku jest naturalny wąwóz, przez który w dawnych czasach był przerzucony drewniany most, zwany Diabelskim, łączący dwie części parku. Na skarpie wąwozu zachował się do dnia dzisiejszego kamienny obelisk ufundowany na pamiątkę przekroczenia przełęczy Gabel w Czechach przez ks. Henryka Pruskiego, brata Fryderyka Wielkiego w czasie wojny o sukcesję bawarską. Uroczyste otwarcie odbyło się 31 lipca 1778 r. Największą ozdobą parku górnego były dwie budowle parkowe: świątynia Cecylii i świątynia Zofii. W latach 20. XVIII w. park został przekomponowany przez znanego nam już berlińskiego ogrodnika i architekta krajobrazu Lenné.
I ploteczka… Mówi się, że pałac i park w Dąbroszynie był w 1731 r. miejscem romansu 19-letniego księcia Fryderyka z Eleonorą.
