W Zielonej Górze odbyła się debata o dezinformacji i sposobach jej politycznego wykorzystania [TUTAJ]. Jednym z gości był wybitny konstytucjonalista prof. Marek Chmaj, który udzielił wywiadu dla Lubuskiego Centrum Informacyjnego. Rozmowę przeprowadził Paweł Kozłowski rzecznik prasowy Zarządu Województwa Lubuskiego. Rozmawialiśmy o mowie nienawiści, dezinformacji oraz połączeniu referendum z wyborami parlamentarnymi.
Paweł Kozłowski: – Niestety u nas kampania wyborcza często kojarzy się z różnymi cechami, ale nie ze świętem demokracji. Czy ona może być jednak okresem, gdzie wartości demokratyczne będą przeważać i będziemy świętować, a nie kłócić się w oparciu o emocje, zamiast o merytoryczne argumenty?
Prof. Marek Chmaj: – Nie możemy się kłócić. Kłótnia nie jest sposobem rozwiązywania sporów. Tym sposobem jest debata, wymiana argumentów. Dostrzeganie w drugiej stronie nie wroga, lecz przeciwnika o odmiennych poglądach, który potrafi nad tymi poglądami się pochylić, wymieniając argumenty. W kampanii wyborczej oraz życiu politycznym należy przywrócić standardy. Dziennikarze muszą być niezależni, nie mogą to być funkcjonariusze polityczni, delegowani do określonego medium, zwłaszcza medium publicznego. Rada etyki mediów musi stać na przestrzeganiu zasad przez dziennikarze. Media publiczne nie mogą służyć jednej partii… a hejt muszą być zdefiniowane jako czynyn nielegalne lub karalne.
Czy to jest kwestia wyłącznie uwarunkowań prawnych? Czy musimy doprowadzić do jakiejś zmiany mentalnej w społeczeństwie?
Konstytucja gwarantuje wolność słowa oraz prasy. Możemy o kimś powiedzieć wszystko, co chcemy pod warunkiem, że nie naruszamy wolności drugiego człowieka. Nasza wolność ma te oczywiste granice. Na straży wolności stoją sądy lub prokuratura, jeśli dojdzie do zniewagi lub naruszenia dóbr osobistych. Sam system prawny nie zastąpi kultury słowa, kultury politycznej. Nie zastąpi możliwości wymiany poglądów lub debaty. Musimy odbudować to, co zostało w ostatnich latach zniszczone. Obudować zaufanie do organów władzy publicznej, telewizji publicznej, przekazuj dziennikarskiego. Musimy jako społeczeństwo pochylić się na debatą, wymianą myśli. Musimy postrzegać siebie jako partnerów w dyskusji, a nie jako wrogów do zniszczenia lub wypędzenia. To nie jest droga do bycia społecznością, narodem, wspólnotą…
Dlaczego wymiana argumentów przegrywa z wymianą emocji? Dlaczego dzisiaj wygrywa ten kto głośniej krzyczy, a nie ten kto mądrzej mówi?
Mamy pewien problem tabloidyzacji życia publicznego. Mamy problem formułowania myśli np. w twitterze (obecnie platforma X – przyp. LCI), gdzie jest określona liczba znaków, gdzie przebije się mocne hasło, a nie długie zdanie o wymiarze merytorycznym. W debacie emocje służą pognębieniu drugiej strony, wykazaniu jej braku racji. Do tego dochodzi jeszcze jakiś argument z życiorysu, że jak ktoś może mieć rację, kiedy 1993 r. powiedziało to i to. To nie jest wymiana argumentów. W sejmie miała być debata referendalna, a zamiast debaty, wymiany myśli i poglądów była tylko wymianie emocji, bo na więcej nie zaplanowano czasu…
Sam pomysł referendum zbudza emocje, a także połączenie go z wyborami. Jak pan profesor odnosi się do tej formuły zaproponowanej i przegłosowane na dzień 15 października?
To jest katastrofa dla demokracji. Przypomnę, że PiS prawie pół roku temu zdecydował o przeniesieniu wyborów samorządowych o 7 miesięcy. Dlaczego? Bo ich termin był zbliżony o wyborów parlamentarnych i nie chciano przeciążenia komisji wyboczych. Teraz wprowadza się wprowadza się na to wszystko debatę referendalną, dochodzi do tego brak limitów finansowych, brak kontroli publicznej nad istotą wydatków kampanii referendalnej. Komisje referendalne będą połączone z wyborami parlamentarnymi, urna ma być tożsama. Głosowanie w tych samych godzinach. Obliczanie godzin musi zakończyć si w ciągu 24 godzin. To wszystko oznacza, że proces wyborczy będzie bardzo trudny. Będzie zagrożony połączeniem tych dwóch form demokracji…
Zapraszamy do obejrzenia całego wywiadu:
