Geopark Łuk Mużakowa wyjątkowy jest nie tylko pod względem geologicznym i historycznym. Wprawdzie stworzył go lądolód, ale wyjątkowym uczynił człowiek. Po pierwsze eksploatując skarby tego miejsca, po drugie zamieniając je w perłę, która nie uznaje polsko-niemieckiej granicy. 10 lat temu geopark Łuk Mużakowa trafił na listę UNESCO.
Młodą parę z województwa pomorskiego spotkaliśmy przy wieży widokowej, na ścieżce wiodącej śladem dawnej kopalni Babina. Byli zachwyceni.
– Powiem krótko, wszystko jest mega – stwierdził mężczyzna. – Piękne krajobrazy to jedno, ale druga sprawa to przygotowanie parku do wędrówki. Bardzo dobre miejsc.
To cud natury
Piątek 9 maja w geoparku Łuk Mużakowa nie był normalnym dniem, ale urodzinowym. Dziesięć lat temu geopark trafił na prestiżową listę UNESCO. Przyjęcie odbyło się w jego niemieckiej części, w pobliżu masztalarni w Bad Muskau, a wzięli w nim zarówno Polacy, jak i Niemcy.
– Cud natury Łuku Mużakowa polega z pewnością na tym, że to miejsce wyróżnia się nie tylko niezwykłą rzeźbą terenu, ale także również bogactwem minerałów i różnorodnością form geologicznych – stwierdził lubuski wicemarszałek Grzegorz Potęga. – Ale przede wszystkim jest to piękne miejsce. Marka UNESCO przyciąga gości jak magnes i sprawia, że jest to prawdziwa perła w koronie naszego regionu.
Wicemarszałkowi wtórowała Nancy Sauer, dyrektor Europejskiego Ugrupowania Współpracy Terytorialnej Geopark Łuk Mużakowa, która podkreślała, że to, co dzieje się w Bad Muskau i Łęknicy jest wręcz modelowym przykładem polsko-niemieckiej współpracy.
– Tytuł UNESCO to dla geoparku był po prostu kamień milowy – podkreślał Radosław Brodzik. – Ta rocznica jest okazją, która nas łączy, abyśmy mogli uhonorować niezwykły rozwój i znaczenie tego terenu – powiedział Radosław Brodzik, dyrektor biura współpracy zagranicznej i europejskiej współpracy terytorialnej urzędu marszałkowskiego.
– Kolejny ważny kamień milowy stanowi umowa o współpracy między EUWT a Uniwersytetem Zielonogórskim. Będziemy mogli skorzystać z fachowej wiedzy i kompetencji badawczych uczelni, by jeszcze lepiej badać geopark – dodała Nancy Sauer. Dokument wraz z dyrektor EUWT podpisał prof. Leszek Jerzak, dyrektor Instytutu Nauk Biologicznych UZ.
– Znajdujemy się w miejscu niezwykłym i cennym dla przyrodników, geologów i dla nas wszystkich – tłumaczy prof. Jerzak. – Naprawę nic dziwnego, że geopark został dostrzeżony przez UNESCO. W Polsce mamy trzy takie geoparki, na świecie jest ich około 120, ale tylko cztery mają charakter międzynarodowy. To pokazuje, że granice nie mają znaczenia i stanowimy jeden region.
Współpraca parkowa
– Dla mnie cała planeta Ziemia jest skarbem, ale są miejsca wyjątkowe – mówi Jacek Koźma, prezes stowarzyszenia Łuk Mużakowa. – W tej części Europy mamy krajobraz poglacjalny, malownicze wypiętrzenia. Ale jednocześnie jest to mikst działalności lądolodu i człowieka. Jednak znacznie trudniej nam smakować wyjątkowość tego miejsca, gdyż pojęcie geoparku jest stosunkowo nowe, funkcjonuje od mniej więcej roku 2000. Co ważne, ponieważ nie mają w pełni umocowania prawnego, funkcjonują z reguły jako inicjatywy oddolne.
Przedstawiciel Wolnego Państwa Saksonia, Markus Franke zwrócił uwagę, że rocznica wpisania geoparku na listę UNESCO przypada w 75. rocznicę Deklaracji Schumana, którą w Unii Europejskiej świętuje się jako Dzień Europy. – Kiedy lepiej można świętować ten wybitny przykład naszej polsko-niemieckiej współpracy niż właśnie w Dniu Europy? Tytuł UNESCO jest zobowiązaniem do dalszego pielęgnowania obiektów, które zostały nim wyróżnione.
Aby skutecznie zarządzać geoparkiem i rozwijać go, w 2021 roku powstało Europejskie Ugrupowanie Współpracy Terytorialnej „Geopark Łuk Mużakowa”. Jest to pierwsze polsko-niemieckie EUWT, które skupia 14 podmiotów z obu stron granicy, w tym województwo lubuskie, Brandenburgię i Saksonię. Morena tworząca Łuk Mużakowa ma kształt podkowy o długości 40 km i szerokości 3–5 km. Obszar parku był w przeszłości terenem silnej działalności człowieka. Jej efektem są liczne jeziorka pochodzenia antropogenicznego oraz pozostałości po eksploatacji węgla brunatnego.
