Chcesz poznać piękno pisanek, kraszanek i skrywane przez nie tajemnice? Koniecznie odwiedź skansen w Ochli. To nie tylko podróż w czasie, ale także przestrzeni pokazująca, jak wiele może nam powiedzieć jajo…
W jednej z sal znajdziemy ogromną galerię pisankowych dzieł sztuki. Fachowcy natychmiast nas poprawią, że nie każde zdobione jajo to pisanka. Te chyba najbardziej efektowne, na które zwiedzający zwracają najczęściej uwagę, to te wykonane w technice batikowej. Czyli nakładanie na jajko gorącego wosku pszczelego i kilkakrotne jego barwienie. Po kolei mijamy pisanki i kraszanki, a także wyklejanki łużyckie, kurpiowskie, wielkopolskie, śląskie, łemkowskie… Efektowne pisanki huculskie wykonane techniką batikową. Obok pisanki bukowińskie z charakterystycznym motywem grabi, zielonych liści, rozety.
Tutaj kolory muszą być ostre: czerwień i zieleń soczysta, niebieski, czarny… A tutaj pisanka wytrawiana, charakterystyczna dla regionów południowo-zachodniej Polski. Z kolei pisanki z okolic Tarnopola to skrobanki wykonywane ostrym narzędziem na barwionej cebulą skorupce. Ich różnorodność, bogactwo barw i motywów pokazuje najlepiej rozmaitość naszej ludowej kultury. I co ważne wiele tych wątków krzyżuje się i miesza w Lubuskiem.
Symbol od zawsze
Najstarsze kraszanki powstawały w Mezopotamii. Malowano je w starożytnym Rzymie. Natomiast najstarsze na ziemiach polskich znaleziono w okolicy Opola. Dla naszych przodków jajko związane było z kultem boga słońca, symbolem solarnym, ucieleśnieniem nowego życia, narodzin… Chrześcijaństwo „dodało” jeszcze symbolikę wiary w zmartwychwstanie Chrystusa. Funkcja jajka, jako symbolu rodzącego się życia, powstała na zasadzie najprostszego z możliwych A dla wszystkich społeczeństw rolniczych wiosna była najważniejszą porą roku, okazją do radości.
Chrześcijaństwo „tchnęło” w jajko nowe treści. Jedni twierdzą, że św. Magdalena, dowiedziawszy się o zmartwychwstaniu Jezusa, pobiegła do domu i zobaczyła, że wszystkie jajka stały się kolorowe. Inni przypisują to Matce Bożej, która błagając o darowanie życia Jezusowi, zaniosła dzieciom Piłata barwne jajka w prezencie. Jedna z legend głosi, że akurat w tym czasie, gdy Jezusa prowadzono na śmierć, pewien biedak szedł na targ z koszykiem pełnym jaj. Postawił go przy drodze, a sam pomógł Zbawicielowi nieść krzyż. Gdy wrócił, zobaczył, że wszystkie jajka są czerwone (…)
Ważny też kolor
Zwykle wielkanocne jajo kojarzy nam się z tym kurzym. Tymczasem w Polsce możemy znaleźć malutkie jajo sikory, ale i okazałe łabędzie. Jednak do rekordzistów im daleko. Oto koliber hawańczyk składa jaja sześciomilimetrowe, ważące gram, a struś 16-centymetrowe o wadze 1,8 kg. Również ich skorupki są rozmaite od prostych, białych, jak kurze, po barwne drozdów i szpaków. Nawiasem mówiąc – na przykład – intensywny niebieski kolor wskazuje na dobrą kondycję ptaka.
A propos koloru. Dobór koloru pisanek ma znaczenie. żółty – to światło i słońce, pomarańczowy to serdeczność i otwartość na drugą osobę; czerwony ma symbolizować krew przelaną przez Chrystusa. W życiu kojarzymy czerwień także z miłością i namiętnością. Niebieska pisanka będzie dobrym prezentem dla osoby schorowanej, zieloną wesprzesz bliską osobę duchowo…
