Od 1 maja przez cztery dni Zielona Góra i jej okolice przypomną o swojej winiarskiej przeszłości i udowodnią, że zasługują na miano polskiej Toskanii. Na Festiwal Otwartych Winnic i Piwnic zjadą enoturyści, by w poszukiwaniu lubuskich smaków zejść do podziemi i wspiąć się na winne wzgórza.
Określenie „piwnica” brzmi dość banalnie. Jednak pomieszczenie przeznaczone do przechowywania win musi spełnić określone warunki. Idealna temperatura to około 12 stopni, ale niezależnie od pory roku nie może spaść poniżej 7 stopni lub przekroczyć 20. Piwnica powinna być dobrze wentylowana i wietrzona, pożądany poziom wilgotności to pomiędzy 70 a 80 proc., bo korki w butelkach nie mogą wyschnąć…
Podziemne miasto
U progu XIX wieku na terenie dzisiejszej Zielonej Góry istniało ponad 2000 winnic o łącznej powierzchni 700 ha. Nic dziwnego, że w tym czasie wykorzystywano liczne piwnice do jego przechowywania. Jedne były na ten cel adaptowane, inne specjalnie budowane. Przyjrzyjmy się tym najciekawszym.
Na początek leżakownia przy ul. Wodnej. Nie jest to typowa piwnica, jakie znamy z zielonogórskich kamienic. Została bowiem wkomponowana w skarpę.
– To jedna z najciekawszych, o ile nie najciekawsza z piwnic – po wnętrzu oprowadzał nas gospodarujący tutaj Krzysztof Fedorowicz. – Wybudowana została w 1786 roku na winnicy Johanna Jeremiasa Seydela. To prawdopodobnie jedyna taka piwnica winiarska w Polsce, bo została wzniesiona w stylu francuskim, który spotyka się w rejonie Bordeaux czy w Nadrenii. Została wybudowana na wzgórzu, które po niemiecku nazywało się Rodeland.
Piwnica ma niemal 50 m długości i podzielona jest na dwa poziomy. Obecnie przechowywane są tu produkowane tradycyjną metodą szampańską wina musujące.
W centrum miasta, przy ul. Sowińskiego, znajdziemy leżakownię win Eduarda Seydela, jednego z największych producentów wina i kupców winnych w Zielonej Górze. Początkowo zajmował się sprzedażą winogron deserowych, pakował je do drewnianych skrzynek i wozami konnymi wysyłał nawet do Berlina. Później, w połowie XIX w., przy skrzyżowaniu dzisiejszych ul. Drzewnej i Sowińskiego zaczął produkować wino, moszcz gronowy, przetwory owocowe, ocet winny, wino jabłkowe, a nawet musztardę. Miłośnicy winiarstwa nazywają tę piwnicę – ze względu na specyficzną akustykę – salą szeptów.
Tuż obok, w jednym z największych ceglanych budynków Zielonej Góry, znajdziemy piwnicę winiarską Ernsta Mühlego. Ma ona 60 m długości, a jej wnętrze jest podzielone na cztery części. Na gościach wrażenie robi zwłaszcza ostatnia, wysoka na kilka metrów, przesklepiona kolebkowo hala. Była to zapewne część produkcyjna, gdzie znajdowały się olbrzymie prasy winiarskie i kadzie fermentacyjne.
Winiarski labirynt
Według przeprowadzonych badań ratuszowe piwnice mają XV-wieczny rodowód, chociaż kronikarze wspominają nawet o XIV wieku! Od najdawniejszych czasów związane były z winiarstwem. Funkcjonował tu m.in. publiczny wyszynk, który dostarczał stałe wpływy do budżetu miasta. Pierwszym znanym z imienia i nazwiska gospodarzem ratuszowej piwnicy był Tobias Schirmer, który prowadził lokal już w 1639 roku.
– W poprzedniej edycji festiwalu wykorzystaliśmy 14 piwnic, ale możemy wskazać około 50, które mogą śmiało brać udział w takich imprezach – mówi Bartłomiej Gruszka, archeolog i prezes Fundacji Tłocznia. – Udostępnienie ich byłoby ogromnym przedsięwzięciem, wymagającym koordynacji, ale… To byłoby naprawdę coś. Weźmy ulicę Grottgera. W przypadku jednej z piwnic mamy mały labirynt, pętlę z dwoma wejściami. To jedna z najstarszych piwnic, XVII-wieczna. Znajdowała się tutaj wytwórnia. Jednak przy tej ulicy jest więcej winiarskich piwnic i bardzo prawdopodobne, że w przeszłości były z sobą połączone, podobnie jak przy ulicy Kupieckiej.
Lista piwnic:
1. Zajazd Pocztowy, ul. Jedności 78 – Winnica Aris
2. Piwnica Johanna Friedricha Seydela, ul. Jedności 65 – Winnica Nadodrzańskie Wzgórze, Winnica Od Nowa
3. Piwnica Alexandra Krumnowa, plac Matejki 21 – Winnica Bergkolonie, Winnica Pod Basztą, Winnica Vineas Montis
4. Piwnica Gustava Seelera, plac Matejki 2 – Winnica Międzypole
5. Piwnica Carla Engmanna, ul. Wrocławska 7 – Preto, Saint Vincent
6. Piwnica Ernsta Mühle w parku Sowińskiego – Winnica Julia, Winnica Milsko, Winnica Trojan
7. Dom Stanów Ziemskich, ul. Sikorskiego 6 – Winnica Hiki, Winnica Pod Wieżą
8. Plac Słowiański 26 – Winnica Winnogóra
9. Piwnica Försterów, ul. Jedności 3 – Winnica Cantina, Winnica Pod Winną Górą
10. Dawny hotel Reichsadler, ul. Jedności 10 -Winnica Adam Płoński
11. Ul. Grottgera 1 – Winnica Mozów, Winnica Wzgórza Cisowskie
12. Ul. Grottgera 3 – Winnica Łukasz, Winnica Marcus
13. Ul. Grottgera 23 – Winnia Marcinowice
14. Dawna szkoła fryderycjańska, ul. Lisowskiego 1 – Winnica Bukowicki Dom
15. Jazz Kino, ul. Sobieskiego 14 – Winnica Vae Soli
16. Piwnica Ernsta Theodora Franke, ul. Kupiecka 22 – Winnica Bachusowe Pole, Winnica Na Leśnej Polanie
17. Sala Szeptów, ul. Sowińskiego 3 – Winnica Kinga, Winnica Żelazny
18. SZCZEGÓŁY WKRÓTCE – Winnica Saganum
19. Winiarnia Bachus w ratuszu, ul. Stary Rynek 1 – Winnica Senator, Winnica Winne Tarasy
20. Wine bar Skrzynka Wina, ul. Sobieskiego 11 – WYBÓR LUBUSKICH WIN
Piwnice, w której nie będą honorowane naklejki:
1. Piwnica Johanna Jeremiasa Seydela, ul. Wodna 32 – Winnica Miłosz i Winnica Jakubów
2. Mierzęcin 1 66-520 Dobiegniew – Winnica Pałac Mierzęcin
Zwiedzanie piwnic jest bezpłatne
Wstęp do piwnic jest darmowy, ale warto zaopatrzyć się w pakiet degustacyjny, który pozwoli nam poznać smak wina ze znakomitych lubuskich winnic. W cenie biletu jest 16 (wersja podstawowa) lub 32 (wersja max) porcji degustacyjnych wina (po 40 ml). Można wykorzystać je w jednej piwnicy, można w wielu. Wszystko zależy od Was! Karnet jest ważny od 1 do 4 maja. Do każdego biletu otrzymacie pakiet degustacyjny. W jego skład wchodzą:
- kieliszek z grawerunkiem,
- zawieszka z materiału na szyję, w której będziecie mogli schować kieliszek i mapę,
- mapa z zaznaczonymi piwnicami winiarskimi, winnicami, a także z opisem historii piwnic,
- naklejki (16 lub 32, w zależności od pakietu), które podczas Festiwalu będziecie mogli zamienić na wino.
Bilety dostępne na www..abilet.pl
Program wydarzeń kulturalnych:
ŚRODA 1 MAJA
– 12:00 otwarcie piwnic winiarskich
– 12:00 spacer winiarski szlakiem zabytków winiarskich Zielonej Góry (start przy Sali Szeptów (ul. Sowińskiego 3 w Zielonej Górze)
– 19:00 SCENA przy ul. Chrobrego 1 w Zielonej Górze (dziedziniec Urzędu Marszałkowskiego Województwa Lubuskiego /dawna wytwórnia koniaków Raetscha) – uroczyste otwarcie festiwalu i wręczenie dyplomów win nagrodzonych w konkursie „Wino Warte Zachodu 2024”
– 19.00 koncert muzyczny zespołu Czesław Śpiewa
- CZWARTEK 2 MAJA
– 12:00 otwarcie piwnic winiarskich
– 12:00 spacer winiarski szlakiem zabytków winiarskich Zielonej Góry (start przy Sali Szeptów (ul. Sowińskiego 3)
– oraz wydarzenie “Wino, kobiety i śpiew…” w Muzeum Ziemi Lubuskiej w Zielonej Górze, al. Niepodległości 15
– 11:00 – wystawa “Kobieta i jej świat” (secesja z kolekcji Muzeum Mazowieckiego w Płocku)
– 16:00 – warsztaty malarskie z Sylwią Gromacką-Staśko*
– 17:30 – pokaz sommelierski z Katarzyną Korzeń specjalistką w dziedzinie neuroenologii, założycielką i redaktorką EnoPortalu – wirtualnej bazy wiedzy o polskim winiarstwie, autorką książki “Polskie wino. Ludzie. Miejsca. Historie.”. Pierwsze 50 osób będzie miało możliwość aktywnego uczestnictwa w degustacji. Zapisy na degustację przyjmujemy telefonicznie ( 68 320 01 12 ) lub mailowo (m.nowak@lubuskie.pl )
– 19:00 – koncert autorski z piosenkami o kobiecej naturze Kashia Vega
* Wstęp wolny (liczba miejsc ograniczona)
- PIĄTEK 3 MAJA
– 12:00 otwarcie piwnic winiarskich
– 12:00 spacer winiarski szlakiem zabytków winiarskich Zielonej Góry (start przy Sali Szeptów (ul. Sowińskiego 3)
- SOBOTA 4 MAJA
– 12:00 otwarcie piwnic winiarskich
– 12:00 spacer winiarski szlakiem zabytków winiarskich Zielonej Góry (start przy Sali Szeptów (ul. Sowińskiego 3)
